Hikâyeyi kim anlatıyor?
Senarist de bir yazar değil mi?
Ne bir edebiyat eleştirmeni ne de bir sinema yorumcusuyum.
Ama iyi bir okuyucuyum ve iyi bir film izleyicisiyim. Geçenlerde bir film
izlemeye başladım. O kadar içine girdim ki, hikâye bana tanıdık geldi. İçimden
dedim ki: "Bu kesin bir kitaptan uyarlanmıştır." Hemen
filmi durdurup telefona sarıldım: "X filmi kitap uyarlaması
mı?" diye arattım.
Sonra bir anda durdum.
Ya bu hikâye özgünse? Ya bir senarist yazdıysa?
Neden ilk aklıma gelen şey, “Hangi kitaptan uyarlandı?” oldu?
Kendime haksızlık ettiğimi düşündüm… Ya da bir başkasına.
İşte o an fark ettim — çoğumuz gibi ben de senaristi arka
plana itmişim. Oysa film beni içine çektiyse, karakterler bana gerçek geldiyse,
hikâye beni etkilediyse… bunu kim başardı?
Senarist de bir yazar değil mi?
Yazarlar hayal kurar deriz; peki senaristler kurmaz mı?
Yazar karakter yaratır, olay örgüsü kurar, duygu aktarır. Aynısını senaristler
de yapar. Peki neden biri “yazar” olurken diğeri sadece “teknik bir çalışan”
gibi görülür?
Çünkü senarist yazdığında ortaya bir kitap değil
de bir senaryo çıkar. İşte o zaman her şey değişir. Ne garip,
değil mi? Hikâye onların aklından çıkar, ama afişte isimleri en küçük puntoda
yer alır — ya da hiç yer almaz. Herkes oyuncuyu över, yönetmeni över, müziği
över. Senarist? Görünmeyen bir kalem gibi…
Oysa tek fark, anlatma biçimi.
Biri okumamız için yazar, diğeri izlememiz için.
Bir roman filme uyarlandığında, “X kitabından uyarlanmıştır”
deriz. Kitap zaten raflardadır, adı da yazarı da bilinir.
Peki ya tam tersi olduğunda? Bir senarist film yazar, film
çok popüler olur, sonra bu filmden bir kitap yazılır… O kitapta senaristin adı
geçer mi?
Çoğu zaman hayır.
Filmden romana dönüşen hikâye, sanki gökten düşmüş gibi sunulur.
Yaratıcılığı biçimlere bölmek, hikâyeyi küçültmekten başka
bir şey değildir. Senaryo da bir edebi metindir. Roman bazen sadece sahnelerden
ibarettir. Takip etmemiz gereken şey hikâyenin izi olmalı, kalıplar değil.
Filmlerde veya
tiyatroda duyduğumuz bazı replikler, kitaplarda veya felsefe kitaplarında bile
bulunmayabilir. Bu, senaristlerin özgün ve etkileyici diyaloglar
yaratabildiğinin bir göstergesidir.
20 yıl önce bir
senaristin yazdığı bir senaryonun bugün filmlerde karşımıza çıkabilmesi,
senaryoların zaman ötesi bir değer taşıyabileceğini gösteriyor.
İnsanların okuma
alışkanlığının cok azaldığı günümüzde, filmler aracılığıyla öğrenilen bilgilerin
gerçek hayatta "kendi birikimi" gibi anlatılması, senaryoların ve
filmlerin ne kadar etkili birer anlatı aracı olduğunu ortaya koyuyor.
Çünkü aslolan biçim değil, anlatımdır.
Hikâye anlatan herkes yazardır. Nokta.
Aklımdan geçen başka bir düşünce: Bir roman filme
uyarlandığında yazarın adı gururla söylenir. Film yorumları bile “kitabını
okuyan var mı?” diye başlar. Ama bir film senaryosundan kitap yazıldığında
neden kimse “senaryodan uyarlandı” demez? Hatta çoğu zaman, o
kitap senaristin adını bile taşımaz.
Mesela Esaretin Bedeli, Stephen King'in
öyküsünden uyarlandı denir ve herkes bilir. Ama Inception bir
roman olsaydı, Christopher Nolan’ın adı kapağa yazılır mıydı, emin değilim.
Trajikomik bir gerçek: Shakespeare bir oyun yazarıydı. Bugün
yaşasaydı, belki de ona sadece “dizi yazarı” derlerdi.
Kitap yazarsan “büyük edebiyatçı” olursun. Senaryo yazarsan
en fazla “diyaloglar iyiydi” derler. Sanki senarist, yönetmenin emrinde çalışan
bir metin ustası. Oysa yönetmen, senaryo olmadan film çekemez. Ama yazar,
kitabını tek başına yazabilir.
J.K. Rowling, Harry Potter filmlerinden
milyonlar kazanıyor. Ama özgün senaryo yazan birçok senarist, tek seferlik
ücretle yetinmek zorunda kalıyor. Game of Thrones kitapken
yazarın adıyla büyüdü. Ama diziye uyarlayan senaristler, hep arka planda kaldı.
Yine kafam karıştı: O romanı filme uyarlayan da bir senarist
değil mi?
O da yazmıyor mu?
Bir roman yazarı olmadan kitap olmaz. Ama bir senarist
olmadan da film olmaz.
Ve çoğu zaman senarist hem yazarıdır hikâyenin, hem mimarıdır yapının. Hem
duyguyu, hem görselliği kurar.
(Not: Bu yazıyı senaryoya dönüştürsem, kimse yazarının
kim olduğunu sormazdı.)
Aklıma gelen başka bir şey: Neden neredeyse hiç “senaryodan
uyarlanmıştır” ifadesi görmeyiz?
Şimdi de tiyatro geldi aklıma. Opera... Neyse, beynimin ayar
düğmeleriyle fazla oynamayayım. 😅
Buradan senaristlere bir önerim var: Bir sonraki senaryonuzu
yazmayın. Onu roman olarak yazın. İşte o zaman herkes dikkate alacak.
(Ta ki bir sonraki grev olana kadar.)
Bir dahaki sefere etkileyici bir film izlediğinizde,
jenerikte senaristin adını arayın.
Çünkü o görüntülerin, o duyguların arkasında bir yazar var.
Gerçek bir yazar. Bildikleriniz gibi.
Yalnızca Kitaptaki Yazarı mı Aramalıyız?
Ve belki de artık hep birlikte şöyle demenin zamanı geldi:
Senarist de yazardır.
Bazıları itiraz edebilir: "Senaryo ayrı, kitap
ayrı—birbirine karıştırmayın!" Tabii ki farklılar—biri
sahnelerle, diğeri sayfalarla yazar. Ama bu, anlatıcının emeğini küçültmez.
Tıpkı bir ressamla bir grafik tasarımcıyı, bir ticari pilotla bir özel jet
pilotunu, bir gazeteciyle bir kurmaca yazarını ya da bir veri bilimciyle bir
veri analistini ayırdığımız gibi... Sonuçta herkes bir kalem tutar
(ya da klavyeye dokunur). Herkes kendi yolundan yazsın—ben hepsini keyifle
okurum.
Sonuçta, her hikayede biraz kendimizden bir
şeyler bulmuyor muyuz?
—Yigit Brave Cesur | Apr 19, 2025
-------------------------------------------------------------------------------------------
Who’s Telling the Story?
Isn’t the screenwriter a writer too?
I’m not a literary critic or a film reviewer. But I’m a good reader and a keen movie watcher. Recently, I started watching a film. I got so immersed in it that the story felt familiar. I thought to myself, “This must be based on a book.” I immediately paused the movie, grabbed my phone, and searched: “Is [X Movie] based on a novel?”
Then suddenly, I stopped.
What if this story is original?
What if it was written by a screenwriter?
Why was my first instinct to ask, “What book is this adapted from?”
I felt like I had done someone an injustice — maybe even myself.
That’s when I realized — like many others, I had pushed the screenwriter into the background. Yet if the film drew me in, if the characters felt real, if the story moved me… who accomplished that?
Isn’t the screenwriter a writer too?
We say writers imagine worlds — don’t screenwriters do the same? Writers create characters, weave plots, convey emotions. Screenwriters do all of that too. So why is one called a “writer” and the other seen as just a “technician”?
Because when a screenwriter writes, the result isn’t a novel — it’s a script. And that changes everything. Strange, isn’t it? The story comes from their mind, but their name is in the tiniest font on the movie poster — if it’s there at all. Everyone praises the actors, the director, the soundtrack. The screenwriter? Invisible. Like a ghost with a pen.
And yet, the only difference is in how the story is told.
One writes for us to read.
The other writes for us to watch.
When a novel is turned into a film, we proudly say: “Adapted from the book by X.” The book is already on shelves, the author’s name well known.
But what about the reverse? A screenwriter writes a film, it becomes hugely popular, and then a novel is written based on the movie… Does that novel mention the screenwriter’s name?
Most of the time, no.
The story, adapted from the film, is presented as if it fell from the sky.
Dividing creativity by format only diminishes storytelling. A screenplay is a literary work. Sometimes a novel is nothing more than a sequence of scenes. What matters isn’t the shape of the story, but the story itself.
Some of the unforgettable and magnificent lines we hear in movies or theater may not even be found in books or philosophy books. This is an indication that screenwriters can create original and impressive dialogues.
The fact that a script written by a screenwriter 20 years ago can appear in movies today shows that screenplays can have a timeless value.
In today's world where people's reading habits have decreased a lot, the fact that information learned through movies is told as "their own accumulation" in real life reveals how effective scripts and movies are as narrative tools.
Because form doesn’t matter — storytelling does.
Anyone who tells a story is a writer. Period.
Here’s another thought: when a book is adapted into a film, the author is celebrated. Even reviews start with “Have you read the book?” But when a film becomes a book, no one says “Adapted from the screenplay.” Often, the screenwriter’s name doesn’t even appear.
Take The Shawshank Redemption — everyone knows it was adapted from a Stephen King story. But what if Inception had been a novel first? Would Christopher Nolan’s name have appeared proudly on the cover? I’m not so sure.
Here’s a tragicomic truth: Shakespeare was a playwright. If he were alive today, we might just call him a TV- Soap Opera writer.
Write a book, and you’re a literary giant.
Write a screenplay, and the best you’ll hear is “the dialogue was good.”
As if the screenwriter is just a text technician serving the director.
But a director can’t shoot a film without a screenplay.
A novelist can write a book alone — but so can a screenwriter craft a story from scratch.
J.K. Rowling makes millions from the Harry Potter films.
But original screenwriters often settle for a one-time payment.
Game of Thrones gained fame with the author’s name.
But the screenwriters who adapted it for TV stayed in the shadows.
Wait a minute — the person adapting the book into a film… is also a screenwriter, right?
Aren’t they writing too?
There’s no novel without a writer.
But there’s no movie without a screenwriter either.
And often, the screenwriter is both the author of the story and the architect of its structure — shaping emotion and vision.
(Note: If I had turned this essay into a screenplay, no one would ask who wrote it.)
Here’s another thing I wonder: Why don’t we ever see “Adapted from a screenplay” on book covers?
Now I’m thinking about theater. And opera.
Maybe I should stop playing with the dials in my brain. 😅
So here’s a humble suggestion to screenwriters:
Next time, don’t write a screenplay.
Write it as a novel first.
Then everyone will take it seriously.
(At least until the next writers’ strike.)
Next time you watch a great film, look for the screenwriter’s name in the credits.
Because behind those images, behind those emotions, there is a writer.
A real writer. Just like the ones you already admire.
Should We Only Look for the Author on the Book Cover?
Maybe it’s time we all said this, together:
The screenwriter is a writer I call as Author too.
Some might object: "A screenplay is one thing, a book is another—don’t mix them up!" Sure, they’re different—one writes in scenes, the other in pages. But that doesn’t diminish the storyteller’s effort. Just like we distinguish between a painter and a graphic designer, a commercial pilot and a private jet pilot, a journalist and a fiction writer, or a data scientist and a data analyst… in the end, everyone holds a pen (or a keyboard). Let everyone write in their own way—I'll gladly read them all.
After all, isn’t there a little piece of ourselves in every story?
—Yigit Brave Cesur | Apr 19, 2025
